نقطه آغازین حركت ملی كردن صنعت نفت ایران تشكیل مجلس چهارم درسال ‪۱۳۲۲‬ با محوریت مساله " نفت" بود.
شرایط بین‌المللی در دوره شروع حركت ملی شدن صنعت نفت درایران به گونه‌ای بود كه كشورهای مختلف به ویژه سه كشور روسیه، انگلیس و آمریكا با ارایه پیشنهادهای مختلف به‌دولت ایران درصدد كسب امتیاز نفتی از ایران بودند. از آنجا كه انگلیس امتیاز بهره‌برداری از منابع نفت جنوب كشور را در اختیار داشت ، روسها درصدد كسب امتیاز منابع نفتی در شمال ایران وآمریكائیها نیز به تشویق پادشاه وقت كشور در پی كسب امتیاز نفت در ایران بودند.
مرحوم دكتر "محمد مصدق" كه رهبری غیررسمی گروهی متشكل از ‪ ۱۶‬تن از نمایندگان مجلس چهاردهم را برعهده داشت ، با توجه به این اوضاع در اظهار نظری گفت: " به بهانه اینكه به یك كشور نفت داده شده است ، نباید به هیچ كشور دیگری امتیاز داد.در غیراین صورت این دور باطل تمامی نخواهد داشت." مرحوم مصدق در دوارن مبارزات خود برای ملی كردن صنعت نفت بارها این جمله را تكرار كرد و تاكید داشت كه ایرانیان باید خود منابع نفتی كشورشان را اداره و بهره‌برداری كنند.
روحانیون برجسته وقت به‌ویژه مرحوم آیت‌الله كاشانی همواره‌تاكید می‌كردند كه وظیفه هر ایرانی مسلمان آن است كه از ملی شدن صنعت نفت حمایت كند. هدف مردم ایران نیز از پشتیبانی مرحوم مصدق برای ملی كردن صنعت نفت مبارزه با استعمارگران و قطع دست ایادی آنها در همه امور جاری كشور و استیفای حقوق ملیشان بود.
اهمیت حركت ملی شدن صنعت نفت ایران را بدون در نظر گرفتن جایگاه این صنعت در عرصه بین‌المللی آن زمان نمی‌توان به درستی ارزیابی كرد.
در زمان ملی شدن صنعت نفت،ایران بزرگترین تولیدكننده نفت خام خاورمیانه بود و پس از آمریكا، ونزوئلا و شوروی سابق چهارمین تولیدكننده معتبر نفت خام دنیا به شمار می‌رفت.درآن دوران كل تولید نفت خام ایران ‪ ۳۲‬میلیون تن در سال معادل بیش از یك سوم مجموع تولید نفت خام خاورمیانه ( ‪ ۹۰‬میلیون تن در سال ) بود. از سوی دیگر ایران ‪ ۹۰‬درصد نفت خام مورد نیاز اروپای غربی را در آن دوران تامین می‌كرد.
لذا ناراضی بودن انگلیس از حركت ملی شدن صنعت نفت ایران و تلاش برای برهم زدن این حق خواهی ملت ایران واضح و روشن است. شركت نفت انگلیس در دوران تاراج منابع نفتی ایران سرمایه هنگفتی را برای خود برهم زده بود و به همین جهت به خطر افتادن منافعش در صنعت نفت ایران را برنمی‌تابید.
این كشور برای جلوگیری از به ثمرنشستن حركت ملی شدن صنعت نفت ایران از تمام شگردهای لازم و ممكن استفاده كرد.یكی از این حركتها، تحریم نفت ایران درنیمه اول سال ‪ ۱۳۳۰‬با هدف به خطرانداختن ثبات سیاسی واقتصادی كشور بود.
انگلیس به تمام خریداران نفت خام ایران هشدار داده بود كه نفت ایران را خریداری نكنند.
اما دولتمردان وقت ایران در ادامه مبارزات خود با تلاش زیاد توانستند بر این حركت موذیانه استعمارگر پیر فائق آیند. مرحوم دكتر مصدق كه در آن زمان نخست وزیر بود ، برای خنثی كردن توطئه انگلیس و به منظور كسب درآمد برای كشور ترجیح داد نفت خام را با تخفیف به مشتریان بفروشد. نكته قابل توجه آن است كه درآمدی كه دولت مصدق با فروش تخفیفی نفت خام و فرآورده نفتی برای كشور كسب كرد دو برابر رقمی بود كه "شركت نفت انگلیس و ایران" بابت فروش سالانه ‪ ۳۱‬میلیون تن نفت خام به ایران پرداخت می‌كرد.