عصر خمینی کبیر
مير احمدرضا حاجتى
و نريد ان نمن على الذيناستضعفوا فى الارض و نجعلهمالائم و نجعلهم الوارثين. (1)
رهبر معظم انقلاب اندك زمانىبعد از رحلت و عروج روح ملكوتىحضرت امام، قدسسره، با اشاره
بهاين مطلب مهم و اساسى كه «امامكبير ما عصر جديدى را آغاز كردند»،تاكيد فرمودند:
بزرگترين وظيفه ما اين است كهمشخصات عصرى را كه امام،رضواناللهتعالىعليه، آغاز كردند وملت را
در فضاى آن قرار دادند و بهجهان اعلام فرمودند بدانيم و اينمشخصهها را حفظ كنيم... (2)
آنچه بوضوح مشهود است وبيقين محسوس، اين است كه با وقوعانقلاب اسلامى در ايران و استمرار
آن، جهان در حال انتقال به عصرىجديد و دورهاى نو است. دورهاى كهويژگيهاى خاص و منحصر به فردش
آن را از دگر ادوار مختلف و پرتلاطمحيات بشرى جدا مىسازد.
مقاممعظم رهبرى، حضرت آىاللهخامنهاى در تعريف و توصيف اينواقعيت مىفرمايند:
امروز يك عصر و يك دوران جديدبه وجود آمده است، دوران جديد رابايد دوران امام خمينى ناميد: با
آغازدوران جديد نه تنها در ايران ياكشورهاى اسلامى مردم به باورهاىالهى بازگشتهاند بلكه در سطح
جهان،عقيدهاى مذهبى و گرايشى معنوى درميان جوامعى كه دهها سال تحتسلطه حكومتهاى ضد
مذهب زندگىكرده بودند رشد نموده است. (3)
ايشان در جاى ديگر، در اين بارهمىفرمايند:
امروز در دنيا گرايش به دينشروع شده است. (4)
و تاكيد مىفرمايند:
قرن حاضر قرن گرايش عمومىبشريت، به معنويت و دين است. (5)
خلف صالح خمينى، قدسسره،دگر بار تاكيد مىنمايند كه:
ما امروز نشانههاى رشد معنويتو افول ماديت را در دنيا مىبينيم. (6)
در اين عصر كه مقام معظمرهبرى بحق آن را عصر امام خمينى،قدسسره، ناميدند امواج گستردهتوجه
به ارزشهاى معنوى و رويكردوسيع بشر جهتبازيابى هويت دينىو پشت پا زدن به باورهاىخدا تيزانه
در ميان همه ملل و فرقدنياى امروز، خصوصا كانون فعلىترويج الحاد و دينستيزى يعنىجهان غرب،
چشمان جهانيان رامتحيرانه به خود خيره نموده است.
به تعبير سيد شهيدان اهل قلم:
اكنون بار ديگر انسان از زمين وقفس خودش روى گردانده است و بهعالم معنى و آسمان توجه يافته...
انسان يك بار ديگر تولد يافته و عصرديگرى آغاز شده است. (7)
يكى از محققان در تبيين مبدانهضت جهانى دينگرايى در عصرجديد مىگويد:
اسلام دينى جهانى است و انقلاباسلامى امروز سراسر عالم را تكانداده است وقتى به دنيا نگاه
مىكنيممىبينيم تمام جهان اسلام به حركتدرآمده است و همه جا صحبت ازتجديد حيات اسلام و
لزوم هدايت ورهبرى اسلامى است.
ايشان مىافزايد:
در كشورهاى ديگر جهان، احترامبه اسلام و كوشش براى شناخت آن وبه دنبال اين شناخت اعتقاد به
اسلامروز به روز رشد يافته و حتى اديانديگر هم كم كم معانى تازه گرفتهاند وسيرى نو را آغاز كردهاند.
(10)
به هر جهت، توجه و رويكرد بشركنونى به حوزه معارف دينى، مذهبىجهتبازخوانى عوامل اساسى
ومفاهيم كاربردى شكلدهنده حياتمعنوى و مادى، واقعيتى غير قابلانكار بوده كه مورد اعتراف بسيارى
از افراد مطلع و محقق و صاحبنظرقرار گرفته است.
و در حقيقت:
بشر كنونى همه اميدش به دين ومعنويت است. بشر سرش به ديوارخورده، باز گشته، تا خود را
بيابد،غرب هم همه اميدش الان به دين است.
پوپر و امثال او يعنى پوزيتيويستهاكه پشتبه دين كردهاند پنبه غفلت درگوششان است. به وضع معاصر
غربنظرى بيندازيد! در تفكر غالبمتفكران معاصر چه اهل دين و چه غيراهل دين توضيحاتى راجع به
دين ومعنويت دارند. (11)
امام خمينى و احياى فكر دينى
«آرتگا گاست» متفكر اسپانيايىبا اشاره به تحولات عمدهاى - كهساختار زندگى انسان كنونى
بويژهانسان غربى را در معرض خطراتعمدهاى قرار داده است - مىنويسد:
گفتهاند و شايد هم نه بىدليل كههمه اصول نوآورانه عصر جديداكنون خود در وضعيتى بحرانى
قرارگرفتهاند. در تاييد اين نظر دلايلى چندوجود دارد كه نشان مىدهد انساناروپايى (غربى) مشغول
جمع كردنخيمه و خرگاه خويش از سرزميننوينى است كه طى سيصد سالگذشته در آن رحل اقامت
افكنده بود،اين انسان آهنگ عزيمتبه قلمروتاريخى و شيوه زيستى ديگرىدارد. (12)
در نگاه بسيارى از انديشمندانواقعنگر و تحليلگران منصف تحولاتبينالمللى، ملى و تاريخى و...
مورداشاره نگارنده سطور فوق، چيزىنيست، مگر حيات طيبهاى كه بابهرهگيرى از ابعاد مثبت تمدن
بشرىدر چارچوب ارزشهاى معنوى واخلاقى و باورهاى دينى و الهى معنىيافته و تشخص پيدا مىكند،
باورهاىدينى و مفاهيم مذهبى كه دين مبيناسلام مصداق متعالى آن و تنهانسخه شفابخش دردهاى
ديرين بشراست.
و آنچه در اين مقال بر آن اصرارورزيده و پاى مىفشاريم اين مهماست كه تقدير الهى و محاسبات غيبى
بار مسؤوليت تاريخى زمينهسازىحيات مجدد معنوى بشريت را برعهده يگانه دوران حضرت امامخمينى،
قدسسره، نهاد و ايشان بودكه طرحى نو درانداخته و رجعتدوباره ساكنان سياره زمين را بهخداجويى
و دينباورى رهبرى نمودو آن را تعالى بخشيد.
حضرت امام، قدسسره، صفحهجديدى از حيات پر فراز و نشيبانسانى را رقم زده و عصر جديدى راآغاز
نمودند كه مقام معظم رهبرىبحق آن را عصر امام خمينى،قدسسره، ناميدند، عصرى كه درنگاه
صاحبنظران صاحب بصر،سرآغاز حكومت جهانى اسلام بهرهبرى حضرت ولى عصرحجبنالحسن
العسكرى،عليهالسلام، است.
فصلالخطاب در اين زمينه كلامنورانى حضرت امام، قدسسره،مىباشد، آنجا كه فرمودند:
انقلاب مردم ايران نقطه شروعانقلاب بزرگ جهان اسلام بهپرچمدارى حضرت حجت، ارواحنافداه،
است. (13)
بسيارى از صاحبنظرانمعاصر با تاييد نظريه شروع دورهانتقالى بشر معاصر و رويكرد او بهقلمرو تاريخى
ديگر و شيوه زيستىجديد در تشريح ماهيت و بررسىويژگيهاى منحصر به فرد اين دورهصراحتبيشترى را
در كلام خوداستخدام نمودهاند.
پروفسور «ياوس اوسوس» تازهمسلمان آلمانى و قائممقام دانشكدهفنى دانشگاه برمن آلمان و از
رهبرانبرجسته مسلمانان آلمانى زبان دراروپا در اين ارتباط چنين اظهارمىدارد:
مام خمينىبيدارگرهمه موحدان در عصر ماست، احياىدين و معنويت در روزگارى كهسيطره ماديت و
ابزار مادى وانديشههاى ضد معنوى جامعه بشرىرا در چنبره خود گرفته بود مديونو ياران مام
خمينىانقلاب اسلامى است.
احمد هوبى، انديشمند وروزنامهنگار تازه مسلمان سوئيسى،نيز در تشريح تاثيرات عظيم
انقلاباسلامى در جمع كارشناسانسازمان پژوهشى و برنامهريزىآموزشى در تهران گفت:
امروز در اروپا احساس مىشودسقوط ديوار برلين با انقلاب و قيامىكه شما آغاز كرديد مرتبط است.
و اينقيام اساسى امروز در اروپا محسوساست. در اروپا، حدود 12 تا 15 ميليونمسلمان زندگى
مىكنند كه 100 هزارنفر آنها در سوئيس هستند.
وى در ادامه افزود:
نه تنهاامام خمينىمسلمانان را بيدار كردند بلكه بر جهانغير اسلام نيز از خود تاثير بر جاىنهادند.
ايشان اضافه كردند:
بدانيد آن مرد سالخورده كه رهبرشما بود هرگز نمرده استبلكههمواره زنده است و فعال، چرا كه همهاين
تحولات به دست ايشان ايجاد شدهاست. (14)
حمد لنسل، رئيس مركز فرهنگىتجديد حيات اسلام در اتريش، طىمقالهاى تحت عنوان تاثير نهضتامام
خمينى بر اروپا مىنويسد:
بىترديد انقلاب اسلامى امامخمينى نه تنها تصوير تازهاى ازاسلام در اروپا ارايه كرد بلكه حتىزندگى
مذهبى غير مسلمانان را همدگرگون ساختبه عبارت ديگر امروزحتى در اروپا نيز مذهبى بودن ارزشو
معنى تازهاى يافته است. اين عبارترا رئيس جمهور سابق اطريش در يكسخنرانى بيان كرد كه انقلاب
اسلامىبه تمامى افراد مذهبى اعتبار و اتكاىبه نفس تازهاى ارزانى داشت. (15)
طلال عتريسى، استاد دانشگاهلبنان هم با تاكيد بر پيوند اساسىتحولات جارى در زمينه رويكردمعنوى
بشر با خصيتحضرتامام تصريح مىنمايد:
رهبرى امام خمينى و پيروزىانقلاب اسلامى اساس حركت و تحولجهان كنونى مىباشد. (16)
چنانكه يكى ديگر از انديشمندانمسلمان در اين زمنيه مىگويد:
امام خمينى آغازگر عصر تازهاىدر تاريخ اسلام و زندگى مسلماناناست، از ويژگيهاى اين عصر
هممىتوان غور و تعمق مسلمانان نسبتبه اسلام را برشمرد و هم جهانى شدنحيات سياسى
اسلام را. (17)
مدير مركز پژوهشى اسلامى درفرانسه با اشاره به عظمت روحى وفكرى حضرت امام و ويژگيهاىمنحصر
به فرد ايشان مىگويد:
امام خمينى 14 قرن را در اعمالشخلاصه كرد... ما خيلى خوشبختهستيم كه در اين عصر (امام
خمينى)زندگى مىكنيم، گويى در عصر پيامبر اكرمزندگى مىكنيم
وى تصريح مىكند:
مردم جهان همه مشتاقند از تعاليمامام خمينى پيروى كنند; در اكثركشورها جنبشى آغاز شده،
حتى درجوامع غربى ما مىبينيم كه مسايلتحتبازنگرى قرار گرفته است...
اكنون خيلىها مىدانند كه اسلامپاسخگوى مشكلات بشرى است.
ايشان اضافه مىنمايد:
جهان در حال تحول است وارزشهاى جهانى در حال تغيير، غربدچار فروپاشى تدريجى شده است
واسلام جلوه خود را در سراسر جهاننشان داده است.
دكتر عادل عبدالمهدى با بيان ايننكته بسيار مهم كه «ميليونها نفر درغرب در انتظار نجاتبخش و
مسيحهستند» مىگويد:
اگر اسلام بدرستى معرفى شودمىتواند براى آنها نجاتبخش باشدتعاليم اسلام راهى براى رهايى
ازسرنوشت محتوم تمدن غرب يعنىنابودى است. (28)
دينگرايى در عصر جديد
ويژگيهاى نهضت گستردهدينگرايى انسان عصر جديد را اززبان نگاه برخى از شخصيتها ومطبوعات
جهان غرب مورد بررسىمضاعف قرار مىدهيم:
فوريد كالمر، جامعهشناس وسردبير روزنامه ايتاليايى «آلاستمپا» و استاد دانشكده مسايلبينالمللى
دانشگاه كلمبيا با اشاره بهرويكرد و رجعت دوباره بشر بهپيامهاى معنوى و الهى مىنويسد:
به سبب خداجويى در ميان مردمآمريكا بر ميزان توجه آنان به مسايلمذهبى چه به صورت فردى و چه
ازلحاظ اجتماعى افزوده شده است. اينامر بدون شك مهمترين ومنحصرترين رويداد دهه هفتاد وهشتاد
در آمريكاست و اگر بگوييم اينجريان همه جامعه آمريكا و رفتارمردم و فرهنگ كشور را در سالهاىآينده
اين قرن تحت تاثير قرار خواهدداد حرف باطلى نگفتهايم. (20)
بيل سايرز، روزنامهنگار و محققآمريكايى طى ده برنامه متوالى كه ازشبكه تلويزيونى عمومى
(بدون آگهى)(ثآت) پخش شد گفت:
مردم در سراسر جهان ازمادىگرايى و ماترياليسم خستهشدهاند و بسرعتبه سوى معنويتباز
مىگردند، اين بازگشت چندى استكه آغاز شده است.
وى افزود:
دين و پيروى محض از اصول آنبار ديگر مورد توجه قرار گرفتهاست. (21)
جورج ويگل، متفكر غربىمىگويد:
غير مادى - مذهبى شدن جهان يكىاز واقعيتهاى برجسته در زندگىاواخر قرن بيستم است. (22)
و همچنين جرج متالينوس، استادعلوم سياسى كليسا و دانشكدهالهيات آتن تصريح مىكند كه:
در اين عصر مذهب و بازگشتبهديانت رونق گرفته است. (23)
پروفسور جان كين دانشمندانگليسى در مصاحبهاى مطبوعاتىمىگويد:
اين روزها در آمريكا و انگليس،فرانسه، اسپانيا بازگشت دينى آنقدرقوى است كه همه چيز را
تحتالشعاعقرار داده است. (24)
و پروفسور خوزه ماريا، رئيسدانشكده تاريخ باستان دانشگاهمادريد اظهار مىدارد كه:
الان در غرب كليساها پرجمعيتتراز سابقاند. الان در دنيا رويكرد بهمذهب چشمگير است. (25)
در اينجا به نقل اين چند اظهار نظراز باب مشت نمونه خروار استبسنده مىكنيم
پی نوشت:
1. سوره قصص (28)، آيه 5.
2. از سخنرانى ايشان در تاريخ 28/3/1368.
3. اولين سالگرد ارتحال امام، قدسسره،مرقد امام، 16/3/69.
4. در جمع تشكلهاى اسلامى دانشگاههاسراسر كشور، 18/10/74.
5. در ديدار با اعضاى ستاد پيگيرى قطعنامه598، روزنامه ابرار 1/10/70.
6. روزنامه اخبار، 26/5/76.
7. مجله سوره، دوره دوم، ش10.
8. مجله دانشجو، ويژهنامه شهيد آوينى،ص66، تابستان 77.
9. پروفسور محمدحسين هدى، انديشمندمسلمان مقيم اطريش، در مصاحبه باروزنامه كيهان، 25 و 29/11/76.
10. شمسالدين رحمانى، ماهنامه نيستان،ش13، مهر 75، ص9.
11. دكتر رضا داودى، كيهان، 20/5/69.
12. انسان و بحران، ترجمه احمد تدين، علمىفرهنگى، 1376، ص3.
13. صحيفه نور، ج21، ص108، 2/1/68.
14. ماهنامه امامت، شماره تير و مرداد 78.
15. روزنامه كيهان، 28/7/69.
16. اين مقاله براى كنفرانس انديشه اسلامىدر تهران ارسال شده بود.، كيهان،21/11/69.
17. كتاب امام خمينى در جهان معاصر، چاپمؤسسه تنظيم و نشر آثار امام، ص79.
18. فصلنامه حضرو، ش12، تابستان 74سيد صدرالدين انديشمند لبنانى.
19. در مصاحبه با فصلنامه حضور، ش27،بهار 78 دكتر عادل عبدالمهدى.
20.روزنامهكيهان،ستونفرهنگوانديشه،23/5/75.
21. كتاب خدا در آمريكا، ص242.
22. روزنامه همشهرى، 29/7/75.
23. برخورد تمدنها هانتينگتون و منتقدانش،دفتر مطالعات سياسى و بينالمللى، ص51.
24. كيهان فرهنگى، بهمن 71.
25.نشريهينهيوژيل،چاپتركيه،18مى1997.