دروغهایی كه نمیدانیم دروغ است!
در زندگی روزمره متاسفانه گاهی اعمال و گفتاری از ما سر میزند كه متوجه گناه بودن آنها نیستیم. و همینها باعث میشود كه پرونده اعمالمان را سیاه كنیم . یكی از آن موارد تعارفاتی است كه در مراودات خود داریم. دلمان نمیخواهد كه چیزی را كه دوست داریم را به كسی ببخشیم؛
اما وقتی فردی در مورد زیبایی آن چیز، اظهار نظر میكند، میگوییم قابل ندارد. حال آن كه در ته دلمان اصلا اینطور نیست و برایمان هم عزیز است. خوب این مسئله خود باعث دروغ گفتن ما میشود . بدتر از آن وقتی است كه آن چیز را با همین تعارفات به فرد میبخشیم با این كه چشمان به دنبالش است و اصلا راضی به بخشیدنش نبودیم.
یا در مواردی به خاطر خوشایند دیگران در تعارفات، حرفهایی میزنیم و تعاریفی میكنیم كه حقیقت ندارد و اینها دروغ هستند.
علامه مجلسى(ره) در این باره مىگوید: «متأسفانه یكى از گناهانى كه بسیارى از مردم، حتى خواص، به آن مبتلا هستند تعارفات معموله است كه از حقیقت عارى است و شائبه دروغ در آن مشهود است. مثلا با این كه به خوردن غذا و آشامیدن (نوشیدنی) متمایلاند هنگامى كه میزبان چیزى را به آنها عرضه مىدارد اظهار بى میلى مىكنند و همچنین با این كه نسبت به شخصى علاقه قلبى ندارند آنقدر اظهار اخلاص و محبت به او مىكنند كه گاهى مطلب بر خود گوینده نیز مشتبه مىشود.
گر چه اینگونه دروغها نسبت به دروغهاى بزرگ و مفسدهانگیز ناچیز و كوچك است ولى در شریعت مقدّسه، گناه و حرام است و در صورتى كه ضرورت یا مصلحت اهمّى در میان نباشد باید از آن احتراز(دوری) كرد."
سپس مرحوم مجلسى در تأیید این مطلب داستانى را نقل مىكند كه مضمون آن از نظرتان مىگذرد:
از اسماء بنت عمیس نقل شده است كه در شب عروسی عایشه من با گروهى از بانوان او را به حضور رسول خدا (صلّى الله علیه و آله و سلم) همراهى مىكردیم .
وقتی به حضور آن حضرت شرفیاب شدیم پیامبر اكرم ظرف شیرى به عایشه داد.
عایشه از روى شرم از گرفتن آن امتناع كرد. من به او گفتم: دست رسول خدا را رد مكن و ظرف شیر را بگیر. با شرمندگى ظرف را گرفت و قدرى از آن نوشید.
سپس رسول خدا (صلّى الله علیه و آله و سلم) به من فرمود: ظرف شیر را به زنانى كه همراه تو هستند بده تا از آن بیاشامند. زنها خجالت كشیدند و با این كه میل داشتند گفتند میل نداریم.
رسول خدا (صلّى الله علیه و آله و سلم) فرمود: میان گرسنگى و دروغ جمع نكنید. (شما كه میل دارید چرا دروغ مىگویید؟)
اسماء مىگوید خدمت آن حضرت عرض كردم: یا رسول الله اگر به چیزى كه میل داریم اظهار بى میلى كنیم دروغ گفتهایم؟ فرمود: دروغ هر چند كوچك باشد در نامه عمل نوشته مىشود.
حضرت علی علیه السلام در جنگ صفین خطاب به امام حسن علیه السلام فرمود:
«كمال اخلاص، اجتناب از گناهان است.»(1)
پس تمرین كنیم كه اولا با خودمان صادق و روراست باشیم و بعد از آن با دیگران صادقانه برخورد كنیم كه تمام این ناخالصیها در روز قیامت گریبانگیرمان میشود.
پینوشت:
1- بحارالانوار، ج 74، ص 215 .