زیانکار
قال الرسول(ص):
يا أباذر من لم يأت يوم القيامة بثلاث فقد خسر، قلت: و ما الثلاث فداك أبي و أمي؟ قال: ورع يحجزه عما حرم الله عزوجل عليه، و حلم يرد به جهل السفيه، و خلق يداري به الناس.
اي اباذر كسي كه در روز قيامت سه چيز با خود به همراه نداشته باشد براستي زيان كرده است. ابوذر عرض كرد: پدر و مادرم به فدايت آن سه چيز چيست؟ حضرت فرمودند:
1- ورع و پارسايي كه مانع او شود از انجام آنچه خداي عزوجل بر او حرام كرده، زیرا انسان بی تقوی هرگز رستگار نخواهد شد و پرهیز از گناهان نقش زیربنایی برای سعادت انسان دارد.
2- شكيبايي و حلمي كه ناداني و جهالت بي خردان و سفيهان را بازگرداند، و با کرامت و بزرگواری ، برخوردهای بی خردان را دفع نماید.
دو عاقل را نباشد کین و پیکار نه دانایی ستیزد با سبکسار( سبک عقل)
اگر نادان به وحشت سخت گوید خردمندش به نرمی دل بجوید[1]
و به تعبیر قران : « و اذا خاطبهم الجاهلون قالوا سلاما و اذا مروا بالغو مروا کراما» مومنان به جاهلان جواب حکیمانه و سنجیده داده و از کنار کارها و سخنان لغو آنان کریمانه می گذرند. امیر مومنان علی علیه السلام در وصف حال خود به زبان شعر فرموده اند ؛ که چه بسا در خیانها و از کنار رهگذران پست و فرومایه ای گذشته ام که آنها مرا لعن کرده و دشنام داده اند و من به خود گفته ام شاید مرادشا من نباشم و مقصودشان یک علی دیگر باشد!
3- و اخلاق خوبی كه به كمك آن با مردم مدارا كند. زیرا آسایش دو گیتی در مدارای با دوستان و مروت و انصاف با دشمنان است. و چه بسیار گمراهانی که در پرتو مدارا و بردباری انسانهای خودساخته به راه راست هدایت شده و از آتش جهنم رهایی یافته اند .
او به تیغ حلم چندین خلق را وا خرید از تیغ چندین حلق را
تیغ حلم از تیـغ آهن تیز تر بل ز صــد لشکر ظفرانگیزتر[2]
[1]- مصلح الدین، سعدی شیرازی، گلستان سعدی، حسین استاد ولی، ص182
[2]- جلال الدین ، بهاء الدین مولوی، مثنوی معنوی، دفتر اول ، ص 217